|
Je paard, je partner?
Wanneer is je paard nu eigenlijk je partner? Voor mij is partnerschap met mijn paard een kwestie van respectvol samenwerken met ruimte voor groei en met harmonie als doel. Harmonie in een relatie kan in mijn ogen niet bestaan zonder wederkerigheid, dus die wederkerigheid is wat mij betreft een punt dat veel aandacht verdient.
Wederkerigheid: geven en nemen
Wederkerigheid vind ik een prachtig woord. Een kwestie van geven en nemen, dat is zo met veel dingen in het leven en met paarden zou het in mijn ogen niet anders moeten zijn. Helaas zijn veel mensen (mezelf incluis!) soms nog te onzeker om dit principe daadwerkelijk toe te passen. We kennen allemaal voorbeelden van mensen die door hun 'verwende' paard het hele erf over gesleurd worden of die praktisch omver gekegeld worden als het paard vermoed dat er snoepjes in de jaszakken zitten. Dat willen we niet. We moeten leiders zijn, het paard de baas zijn, ons niet laten kennen en ga zo maar door. Wat veel mensen niet beseffen, is dat we geen alfa hoeven zijn. Als jouw paard nummer 9 van de rangorde is, dan hoeven wij slechts nummer 8 te zijn om het laatste woord te hebben. Of, als we het toch over partnerschap hebben: we hebben slechts 51% van de aandelen nodig om de dienst uit te maken in onze 'BV'. En als we toch het laatste woord kunnen hebben, waarom dan niet wat relaxter zijn in onze besluitvorming? Is het dan echt zo gevaarlijk om eens ergens over te onderhandelen of je paard ook eens zijn zin te geven? Welnee! Als je geen discussie aangaat met je paard, heb je ook geen machtsstrijd.
Misverstanden
Een paar van de, in mijn ogen, grootste misverstanden in de paardenwereld:
-
Respect is niet hetzelfde als angst
-
Respect kan je niet afdwingen of opeisen, maar moet je verdienen
-
Harmonie is niet hetzelfde als overheersing, controle of beheersing
-
Vragen is niet hetzelfde als eisen
Wat bedoel ik hier nu precies mee?
De eerste is redelijk duidelijk; iemand waar we respect voor hebben, hoeven we niet noodzakelijkerwijs te vrezen. Ik heb heel veel respect voor mijn oma. Maar ik hoef niet bang voor haar te zijn; ze slaat me niet, ze kleineert me niet. Toch respecteer ik haar enorm - om haar wijsheid bijvoorbeeld. Bij mensen onderling zou er een onderling 'basisrespect' moeten zijn, dat er voor zorgt dat je het wel uit je hoofd laat te stelen of geweld te gebruiken, zelfs als je de ander niet kent. Paarden zien dat net iets anders; hun instincten zijn er puur op gericht om te overleven en het paard met de hoogste rang heeft daar de meeste kansen toe. Paarden zijn dus voorgeprogrammeerd om in rang te willen stijgen of anders toch tenminste hun leiders zo nu en dan te testen op betrouwbaarheid. Dat hoef je niet persoonlijk te nemen, zo zit de natuur wat dat betreft nu eenmaal in elkaar.
Je kan je niet beroepen op je 'basisrespect' bij paarden - dat zal je moeten verdienen door ze te leren hoe jij behandeld wil worden. Hoewel paarden en wij een heel verschillende taal spreken, brengt ondubbelzinnig en kordaat gedrag de boodschap prima over. Respect kan je niet afdwingen of opeisen, je kan het hooguit verdienen. Als je gedrag wel kan afdwingen of op kan eisen, dan is het hooguit angst of onderwerping. Het verschil zit 'm erin dat het paard bij de een een keuze heeft en die ook maakt, en bij het andere geen keuze ervaart of door angst ertoe gedreven wordt.
Harmonie is precies dat; het is met respect en in een goede balans met elkaar samenwerken - net wat we zouden willen in de dressuur en de dagelijkse omgang met het paard. Dat wij als mensen uiteindelijk leidend zijn bij die samenwerking is noodzakelijk, omdat wij dingen kunnen overzien die het paardenverstand te boven gaan. Wij bedenken van alles voor de paarden wat hen totaal vreemd is, van hoefijzers tot trainingsschema's. Sterker nog, wij hebben zelfs de hele domesticatie verzonnen. Maar eenvoudigweg iets domineren leidt niet tot harmonie. Slaven worden volledig gedomineerd en ik denk dat niemand zou stellen dat slavernij harmonisch is.
Harmonie kan pas ontstaan als je niet alleen bereid bent te luisteren naar je paard, maar ook om ervan te leren.
In de dressuur en de omgang met paarden in het algemeen zou er in mijn ogen dus ook geen sprake van onderwerping moet zijn, maar van een wederzijdse communicatie, die leidt tot harmonie. Bij onderlinge harmonie doet het paard wat wij ervan vragen, omdat het vertrouwen in ons en in ons leiderschap heeft. Het werkt met ons samen omdat het er plezier in heeft en we het getoond hebben dat onze beslissingen het paard ten goede komen. En als het niet doet wat wij vragen, dan luisteren we, want we weten dat het paard ons dan iets te vertellen heeft.
Helaas staat het ego van veel mensen hier vaak grandioos bij in de weg (even voor de duidelijkheid: mezelf niet uitgesloten!). We hebben een ingebakken gevoel van superioriteit, dat maakt dat we ons in waarde al snel boven dieren plaatsen en ons te goed voelen om van deze mindere levenssoorten te willen leren. Omdat we de 'wijze, wetende mens' zijn (we hebben onszelf zelfs zo genoemd in onze soortnaam!), vinden we soms ook dat we het allemaal al zouden moeten weten. Daarom geven we onszelf soms ook niet de kans om te leren.
Paarden kunnen ons daarbij helpen, als we maar willen luisteren.
Vragen vs. eisen
Harmonie is balans in je tweerichtingsverkeer. Als je harmonie wilt bereiken, dan zul je moeten vragen in plaats van eisen te stellen. Dingen eisen van je paard houdt eigenlijk in, dat je maar 1 optie open laat voor je paard: doen wat jij wilt - of anders. Eisen is een vorm van dwingen.
Dingen vragen aan je paard houdt in dat je iets van hem wilt weten; er ligt een wereld aan mogelijke antwoorden op je te wachten. Je geeft het paard de ruimte om te reageren vanuit zijn standpunt. Dat kan best inhouden, dat je soms niet het antwoord krijgt op waar je had gehoopt. Maar je paard heeft wel de vrijheid je dit te melden. En daarom heb jij de gelegenheid om te leren.
Als je veel dwingt, zal je paard vergelding en/of straf van je gaan verwachten: immers, als het niet doet wat je van hem eist, zal hij daarvoor gestrafd worden. Het paard zal je gaan associeren met angst. En iemand waar je bang voor bent, daar werk je niet graag mee samen.....
Dwang escaleert: het roept verzet op, en in het gunstigste geval biedt je paard geen verzet, maar verschuift daarmee het machtsevenwicht stilletjes richting onderwerping in plaats van harmonie.
Vragen stimuleert; het moedigt de tegenpartij aan om na te denken en bevordert de communicatie. Bovendien stelt het stellen van vragen je in de gelegenheid, dingen te leren.
Kortom: Als je iets vraagt, wil je iets leren. Als je dwingt, probeer je iets gedaan te krijgen.
En wat heb je aan een marionet als je harmonie probeert na te streven?
Winnen vs groeien
Wij mensen worden aan alle kanten gestimuleerd om toch vooral te winnen. Winnen, ergens goed in zijn, of toch in ieder geval beter dan anderen, houdt ons erg bezig. Presteren is het doel, want dan zijn we goed bezig.
Nu kan je bij het willen presteren ook iets te ver doorslaan. Zonder doel kom je nergens. Maar een doel nastreven zonder je te bekommeren om de reis ernaartoe, is de baby met het badwater weggooien.
Voorbeeld: als ik de Tour de France kan winnen, omdat ik vol met doping zit, heb ik daadwerkelijk gewonnen. Van alle wielrenners was ik de snelste, ik ben de kampioen. Ik krijg aandacht, erkenning, een mooie beker en waarschijnlijk ook een smak geld. Maar heb ik tegelijkertijd niet ook grandioos verloren? Ik heb mijn lichaam geweld aangedaan met een chemisch middel dat er niet in thuishoort; ik heb mijn concurrenten, mijn sponsors en mogelijk ook mijn coach bedrogen. En ik zal nooit weten hoe ik het had gedaan zonder vals te spelen. Ik heb niet geleerd om om te gaan met verlies, maar omdat ik ook nog nooit om heb leren gaan met winnen, zal ik dit waarschijnlijk ook niet zo goed kunnen, met al het voorgenoemde in mijn achterhoofd. Het is een holle overwinning. Die krijg je als het doel alle middelen heiligt.
Winnen en verliezen liggen heel dicht bij elkaar. En zijn eigenlijk helemaal niet zo relevant, als de weg ernaartoe maar zinnig is geweest. Wat deert het als je vierde of laatste bent geworden op een wedstrijd als je elke dag met plezier aan het werk gaat met je paard? Als je van alle tegenslagen onderweg een betere ruiter bent geworden en een evenwichtiger mens? Als je zelf een goed gevoel hebt over hoe je gereden hebt, omdat je weet dat je paard het lastig vindt, maar toch voor jou zijn best heeft gedaan?
Om goed te presteren zul je als mens moeten groeien. Als je voldoende gegroeid ben, zal je misschien een keer winnen. En zo niet, dan ben je desondanks gegroeid als mens, dat is op zich al een mooi doel. Richt je dus op het groeien, niet op het winnen.
Dát bedoelen ze met: de weg is het doel.
Bedenk bovendien, dat als je jezelf accepteert zoals je bent, het helemaal niet zo belangrijk is dat je beter bent dan iemand anders. Jij bent goed zoals je bent, en je buurman net zo. Daar doet een wedstrijd, winnen of verliezen, erkenning of afkeuring van anderen, eigenlijk niks aan af.
Ze zeggen niet voor niets dat er geen weg naar geluk is; geluk is de weg. |
|
Vindt je dit een interessant onderwerp? Probeer deze links eens:
|